قوچان سرزمین ایل دلاور زعفرانلو

بعد از اقامه نماز و زیارت اهل قبور امام زاده جلیل را زیر بارش نسبتاً شدید باران ترک کردیم، چند صد مار رکاب زده بودیم که به دلیل باران شدید لحطاتی توقف کردیم

پس از کمی توقف اجباری مجدداً به مسیرمان ادامه دادیم، رکاب زنی در دل تاریکی زیر باران بهاری گرچه دلچسب بود اما کمی دلهره آور بود، اندکی بعد روستای بزرگ آلماجق را نیز پشت سرگذاشتیم.

غروب دلگیر جمعه 15 اردیبهشت 1391

رکاب زدن درهوای بارانی وسیاهی شب مخاطراتی را برای راکبین به همراه داشت، اما چون تا شهر جدید قوچان مکان مناسبی در مسیر حرکت برای اطراق وجود نداشت، ناچار بودیم تا رسیدن به شهر رکاب زنی را همچنان ادامه دهیم به دلیل خیس شدن بار و بنه نیاز مبرم به خشک کردن آنها داشتیم،

 با استفاده از چراغ چشمک زنی که به پیشانی بسته بودیم با احتیاط کامل وآهسته به رکاب زدن ادامه دادیم، تا دوراهی سبزوار زیر بارش رحمت الهی آهسته ادامه مسیر دادیم، نای رکاب زئن نداشتم ترس از تصادف احتمالی و خستگی مفرط باعث گردید تا مجدداً لحظاتی توقف نمودیم، متاسفانه شیب تند جاده، بارش باران و حمله گاه و بی گاه سگ های گله، کار را برای رکاب زدن کمی مشکل و دلهره آورتر کرده بود،

 مهدی مهارت خاصی در دور کرئن سگ گله داشت گاهی سگ ها سماجت به خرج می‌دادند سر وصدا هم تاثیری در راندن آن ها نداشت خستگی نیزمزید برعلت شده بود اما چاره ای جز رکاب زدن نداشتیم، به دلیل لغزندگی راه از سرعت حرکت کاسته بودیم تا از بروزخطر احتمالی پیش گیری شود.

اولین تجربه رکاب زدن در شب خطراتی را متوجه ما نمود، احساس کردم که باید برنامه ریزی دقیق تری داشته باشیم تا شب هنگام ریسک خطر رکاب زنی را نداشته باشیم.

وضعیت لباس ها و کفش ها فوق العاده به هم ریخته بود با وجود باد نسبتاً ملایم سرما بی تابم کرده بود تصور نمی کردم هوای بهاری استخوان سوز باشد!

اولین تجربه رکاب زنی در شب،15  اردیبهشت

باقی مانده راه را گاه سواره و گاه پیاده طی نمودیم، خوشبختانه دقایقی بعد طبیعت هم به مدد ما آمد، شرایط کم‌کم به نفع ما تغییر کرد گویا بخت با ما یار بود 10 کیلومتری شهر قوچان بارش باران متوقف گردید، شیب نسبتاً خوب جاده نیز برای سرعت بخشیدن به حرکت به یاری ما آمد، به سرعتمان برای پیمودن مسیر برای اطراق شبانه در منزل آقا مهدی افزودیم.

سرانجام بعد از تلاش بسیارساعت 11 شب وارد شهر قوچان جدید شدیم،شهر در سکوت و خوابی آرامفرو رفته بود از اینکه به مقصد رسیده بودیم شاد بودیم شاید دوعامل دوچرخه مناسب وکفش های سبک ورزشی ویژه دوچرخه سواری کمک بسیار خوبی برای رسیدن به مقصد بود، درمسیر حرکت به دلیل تداوم بارندگی، کفش ها و البسه‌ام کاملاً خیس شده بودند.

خیسی کفش ها موجب سنگینی آنها شده بود وکمی کار را برایم مشکل نموده بود باید در اولین فرصت مبادرت به خشک کردن آنها می کردیم، سنگینی کفش ها تاثیر زیادی بر سرعت پیمایش داشت،

 شب را منزل آقا مهدی خانزاده، هم سفر خوبم در شهر قوچان بیتوته نمودیم، با هماهنگی های قبلی، خانواده مهدی منتظر ورودمان بودند گرچه از شدت خستگی نای هیچ حرکتی را نداشتم اما با استقبال گرم همسر آقا مهدی و صرف چای زعفران و شامی مفصل خستگی راه کمی کمتر شد.

 بعد از ادای فریضه نماز مهیای خواب شدم و خیلی زود اولین خواب عمیق و دل چسب را در طول سفرم تجربه نمودم، در اولین روز سفر مشکلاتی را تجربه نمودیم که باید در رفع نقایص آن ها می کوشیدیم.

از جمله مشکلاتی که می‌توانست در کندی سفر تاثیر گذار باشد زین دوچرخه ها بود که به اندازه کافی برای سفر طولانی راحت و نرم طراحی نشده نبود.

مشکل دیگری که در اولین روز سفر که همراه با نزول رحمت الهی بود مشکلاتی را تجربه نمودیم کیف های همراه در بارندگی های پیاپی نم برداشته بود! همین امر موجب سنگینی وسایل داخل آن ها و آسیب دیدن وسایل همراه گشت.

خوشبختانه با مهارت همسر میزبانم روکش لازم از پوست گوسفندی برای زین دوچرخه‌ها و روکش ضد آب برای روی کیف ها در مدت استراحت شبانه ام تهیه گردید، بی خوابی و عشق و علاقه همسر آقا مهدی برای تشویق وی به ادامه مسیر برایم تحسین برانگیز یود زوجی مهربان و میهمان نواز، لطفی که تا پایان سفر طولانی، کمک شایانی به سرعت بخشیدن برای رسیدن به اهداف گردید.

شهر جدید قوچان سال 1313 هجری قمری احداث شده است، شهر قوچان ابتدای تاسیس به شهر ناصری شهرت داشته است ولی به مرور زمان دوباره به نام قوچان یا (قوچون) در بین عامه مردم رواج پیدا کرد،

شهرقدیم قوچان که به قوچان عتیق یا شهر کهنه شهرت دارد در فاصله 12 کیلومتری شهر جدید می باشد که طی سالهای 1311 و1312 هجری قمری در پی زلزله های مهیب و ویرانگر به کلی ویران گردید.

در اثر زلزله ویرانگر قوچان قدیم بیش از12000 نفر ار نفوس زیر آوار جان باختند.

حاکم شهر، ناصرخان شجاع الدوله رئیس ایل بزرگ زعفرانلو با کمک یک نقشه کش روسی تصمیم گرفت تا شهر را در مکان جدید فعلی به سبک شهر عشق آباد ترکمنستان تاسیس کند.

با اهدا زمین توسط شجاع الدوله به بازماندگان زلزله، شهر جدید قوچان بنا شد تا شاهد حیاتی دوباره باشد، اکثر اهالی شهر از ایلات کرمانج های غیوری می باشند که در دوره شاه عباس صفوی به منظور دفاع از ثغور میهن به منطقه کوچانده شدند.

(رجوع شود به کتاب خبوشان تمدن گمشده اثرعلی قربانپور یامی، تهران، انتشارات همای دانش، 1390).

مردم قوچان بسیار میهمان نواز وخون گرم می باشند، وجود بزرگترین کارخانه دوچرخه سازی کشور بنام آساک دوچرخ شهر قوچان کمک بسزایی در رونق اقتصاد شهر داشته است (نام قدیم قوچان آساک بوده است).

 وجود تاکستان های بی شمار، شهر قوچان را به قطب تولید کشمش منطقه تبدیل نموده است از این رو تعداد زیادی کارخانه کشمش پاک کنی در منطقه قوچان فعال می باشند.

تپه نادری ازآثار بجای مانده از دوره نادری است و از جاذبه های مهم گردشگری قوچان می باشد، وجود مقبره عالم جلیل القدرآیت الله نجفی قوچانی  صاحب اثر معروف سیاحت غرب، سیاحت شرق وعذر بدتر ازگناه همه ساله گردشگران مشتاق بسیاری را به این شهر جذب می نماید.

تاثیر کرمانج های منطقه در شکل گیری تحولات سیاسی منطقه و کشور بسیار حائز اهمیت است نادرشاه افشار با کمک ایلات کرمانج این منطقه توانست زمام امور را به دست گیرد و موفق شود تا کشور را که شیرازه آن ازهم پاشیده بود مجدداً یک پارچه نماید، اما اواخر حکومت نادری به دلیل بدبینی های زاید الوصف نادر به امرای سپاهش که اکثراً رئیس ایلات کرمانج بودند توسط تنی چند از کرمانج های منطقه که از بد بینی شاه  پیر به ستوه آمده بودند به قتل رسید، در واقع ظهور وسقوط نادرشاه افشار به دست کرمانج های این منطقه صورت گرفته است.

در طول تاریخ، قوچان شاهد فراز و نشیبهای تاریخی بسیاری بوده است.یکی از تلخ‌ترین حوادث تاریخی منطقه زلزله ویرانگر 1311 و1312 هجری قمری می باشد، حادثه هولناک و ناجوانمردانه دزدی دختران ایل باشقانلو قوچان و فروش آنها در بازارهای عشق آباد نیز از لکه های ننگ تاریخی بر پیشانی مستبدان و حکام خود فروش محلی می‌باشد.

خانم افسانه نجم آبادی در کتاب فروش دختران قوچان یا بر باد رفته‌ها با ظرافت و ارایه اسناد تاریخی به دزدی و فروش ناجوانمردانه دختران قوچان پرداخته است که به عنوان لکه ننگی در تاریخ منطقه به ثبت رسیده است

بار سنگین دوچرخه آقا مهدی برایم قابل تفدیر بود

آقا مهدی در اقدامی دوستانه برای کمک به من بخش زیادی از بار را روی دوچرخه خودش بسته بندی کرده بود تا سبک بارتر رکاب بزنم گاهی بار همراه آقا مهدی به بیش از 40 کیلوگرم می رسید.

روز جمعه 15 اردیبهشت علیرغم جو نامساعد و بارندگی های مداوم مسافت 145 کیلومتر از مسیر رکاب زده شد که رکورد خوبی برای آغاز حرکت بود و بسیار دلگرم کننده بود. اولین تجربه حمله سگ های گله در تاریکی و نحوه مقابله با آنها  از دستاوردهای مهم روز اول بود.

برگرفته از سفرنامه در جستجوی یاران به قلم علی قربان پور یامی